Ustawodawca wskazał, że postępowanie upadłościowe należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. W stosunku do osób fizycznych została jednak wprowadzona również inna, ważna zasada. Bowiem postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych należy prowadzić również tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym.
Upadłość konsumencka jest uregulowana w ustawie Prawo upadłościowe w części trzeciej – odrębne postępowania upadłościowe, Tytuł V -postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Upadłością konsumencką można zatem nazwać postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych, które nie są przedsiębiorcami ani wspólnikami osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem bądź wspólnikami spółki partnerskiej.
Wniosek o upadłość konsumencką może zgłosić dłużnik. Wniosek składa się na formularzu. W niektórych jednak sytuacjach wniosek o ogłoszenie upadłości może także złożyć wierzyciel. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok, oraz na tych zasadach, do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych. Oraz, na tych zasadach, także wobec do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych. Wierzyciel może również złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.
Postępowanie takie toczy się według przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej.
Na wniosek dłużnika będącego osobą fizyczną nieprowadząca działalności gospodarczej, albo innego uprawnionego podmiotu, (o czym mowa w Wniosek o upadłość konsumencką- kto może go złożyć) sąd upadłościowy rozstrzyga, czy są podstawy do ogłoszenia upadłości. Jeżeli sąd upadłościowy uwzględnia wniosek o ogłoszenie upadłości, to wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. W postanowieniu takim znajduje się szereg istotnych informacji dotyczących dłużnika oraz m.in. wezwanie wierzycieli upadłego do zgłoszenia wierzytelności syndykowi. Następnie może być przeprowadzona likwidacja masy upadłości.
